МОНГОЛ УЛС ТОМ УУ, ЖИЖИГ ҮҮ
2014/02/11 87 Comments
Ер нь “гүн ухааны” хэдэн хичээл заахгүй бол монголчууд хэл амаа ололцох хөг өнгөрөх тийшээ хандаж байх шиг. Төстэй ойлголттой болж авахгүй бол хэл амаа олохгүй нь мэдээж хэрэг. Эхлээд хамгийн амархан мэт санагдах “Монгол Улс том уу, жижиг үү” гэсэн асуулт байна. Энэ асуултаас л хамаг юм эхэлнэ дээ. Энэ асуулт харсаар байтал гүн ухааны маягийн хариулт шаардана. Үүнд яаж хариулах нь нөхцөл байдлаас хамаардаг юм. Энэхүү нөхцөл байдлыг харгалзахгүйгээс наад зах нь монголчууд бидний хэрүүл маргаан, цаад зах нь алдаа тэнэглэл гарч ирдэг юм. Энэ тухай асуудал дэвшүүлье.
Монгол Улс жижиг
Битгий уурлах гээд байгаарай. Дараа нь “том”-ыг нь ярина гайгүй. Та нараас чинь айх юм байна ш дээ. Таалагдахгүй л бол дөргүй бух шиг дайрна, энийг нь хэлбэл бүр шатна. Юу ч мэдэхгүй, юу ч ойлгоогүй хэвтэж маргаж хэрэлдэнэ. Дараа нь яах гэж тэгснийг асуухад “зүгээр л уур хүрсэн” гэсэн ганцхан тайлбартай. Үргэлж ийм тэнэг байж болмооргүй…
Энд би тоо моо хэлэхгүй. Зүгээр л Монгол Улсаа Хятадын Өвөрмонгол, Оросын Эрхүү мужийн аж үйлдвэр, хүн ам, эдийн засгийн чадавхитай харьцуулахад л хангалттай. Үгүй ядаж л Замын-Үүд, Эрээн хоёрыг харьцуулсан ч болно. Энд би хөгжил хийгээд түүний хурдцыг ярьж байгаа юм биш. Зүгээр л газар нутаг, хүн амын тоо, эдийн засгийн болон социал потенциал зэргийг хэлж байна. Эсвэл Япон юмуу Солонгосын дунд зэргийн компанийн эдийн засгийн үзүүлэлттэй Монголыгоо харьцуулаад үзсэн ч болно. Яаж ч бодсон манайх жижиг байгаа юм. Ганц бид ингэж бодоод байгаа юм биш л дээ. Гадаадынхан ч ингэж боддог, бас үйлддэг. Түүнчлэн тэд өнөөдөр л тэгж бодоод байгаа юм биш, Монголын хүч чадал бууран доройтсон үеэс л тэгж боддог, үйлддэг бодсон.
Яг цаг үеэр нь тоолбол Эзэнт гүрэн бууран доройсон, феодалын бутралын сүүл үеэс эхлээд манжийн дарлалд орсноос улам ихсээд одоо болтол үргэлжилж байгаа.
Үүнийг гайхаад зэвүүрхээд байх юм биш л дээ. Энэ дэлхийн улс гүрнүүд том жижиг гэж хуваагддаг, мөн том нь жижгийгээ дээрэлхдэг нь энэ ертөнцийн жам ёс мөнөөсөө мөн.
Үүнийг манайхан улс төрийн түвшинд ч, энгийн ухамсрын түвшинд ч сайн мэддэг, мэдэрдэг. Жишээлбэл: “Хятадууд Эрээнээ долоо хоног хаахад л гүйцээ”, “Оросууд бензиний крантаа хаахад л дуусаа”. Зарим нь бүр “Улаанбаатар дээр ганц бөмбөг хаяхад л дашийн шог” гэх мэтээр ярих. Ингэдэг биз дээ…
Энэ нь Монгол Улс жижигийн хамгийн энгийн баталгаа мөн. Цаашилбал, манайд болохгүй бүтэхгүй юмны үй түмэн жишээ байх. Үй түм шүү дээ. Үүнийг Бурхан багш ч тоолж чадахгүй байх. Энийг жишээ болгон ярих юм бол бүр ч жижигхэн болох нь мэдээж хэрэг. Ямар ч утгагүй, ямар ч найдвар, ирээдүй байхгүй…
Энд би зөвхөн улс төр, эдийн засаг мэтийн бодит зүйлийн хэмжээ дамжаа яриад байгаа юм биш, энэ жижиг хэмжээгээ дагасан хувь хүн, нийтлэг, нийгмийн түвшний өрөвдмөөр арчаагүй, хөгийн сэтгэлгээ, тайлбарлахын аргагүй хачин утгагүй, өчүүхэн жижиг тэнэг зан үйлдлийг бас ярьж байна.
Энэ утгаараа бол монгол хүн шиг тэнэг хүн энэ ертөнцөд байхгүй. Нээрээ шүү. Ялангуяа оюун сэтгэлгээ, эрдэм ном, соёлын тал дээр бол хамгийн арчаагүй, хуулбарлагч, сэтгэн бодох чадваргүй, хамгийн жижиг хүн. Хувь хүнийг “хоёр хөлтэй хохимой толгойтой” бүх хүн биш, харин тогтсон ертөнцийг үзэх үзэл, эрхэмлэл, үнэт зүйлийн системтэй, нийгмийн идэвхи, санаачлага, оролцоо бүхий хүн гэж бусдын адил ойлговол өнөөгийн Монголд хувь хүн бараг байхгүй, харин энэ дэлхийн хамгийн арчаагүй “жижиг” бэртэгчин индивидууд байх. Ийм учраас өнөөгийн Монгол бол зөвхөн хар амиа хоохойлон “атомжин” амьдрахыг хүсэгч бэртэгчингүүдээс бүрдсэн хамгийн жижиг улс мөн.
Яг үнэндээ бол монголчууд бараг юу ч уншдаггүй ард түмэн. Тэгсэн атлаа ганц нэг юм уншвал тэрийгээ бараг насан туршаа ярьж явах нь элбэг. Орчин үеийн рациональ болон шүүмжлэлт сэтгэлгээг огт мэдэхгүй. Иймээс сэтгэлгээ нь хэт догматик хийгээд консерватив. Үүнээсээ болоод жижигхэн болчихдог юм.
Монгол Улс том
Саяхны жишээ авъя. Саяхан Орос, Энэтхэг, Монгол гурвын Ерөнхий сайд нар Хятадад зэрэг айлчлав. Н.Алтанхуяг гэсэн Монголдоо ч бүтэлгүй амьтан Хятадад тэр том хоёр улсын Ерөнхий сайд нартай зэрэгцээд давхиад очиж байгаа юм. Цаанаасаа тэгж зохион байгуулсан ч байж магадгүй.
Хятадууд Монгол Улсын Ерөнхий сайд Н.Алтанхуягийг олон улсын бүхий л ёс журмын дагуу хүлээн авав. Хүндэт харуулаас эхлээд дипломатын бүхий дэг жаягийн дагуу. “Монгол ухаанаар” бол Хятадууд томоор нь Орос, Энэтхэг хоёрыг хоймроо залаад, жижгээр нь Монголыг хатавчиндаа суулгамаар. Гэтэл тэгсэнгүй. Зөв л дөө, энэ ёсыг дэлхийд Монголчууд анх бий болгосон учраас тэр нь одоо болтол мөрдөгдөж байгаа юм.
Н.Алтанхуяг болон Монголын бусад удирдагчдад дуртай улс байхгүйг би сайн мэднэ. Дандаа худлаа шаасаад байгаад тийм болгочихсон юм. Гэхдээ тэднийг албан ёсоор хаа ч очсон дээр өгүүлсэн шиг албан ёсоор хүлээн авдаг. Ёс нь тийм. Энд тусгаар Монгол Улс гэдэг нэг агуу том хүчин зүйл үйлчилж байна. Ухаандаа дээр жишээнд өгүүлсэн манайхаас “асар том” Эрхүү мужийн захирагч, Өвөр Монголын дарга нар гадаадад очиход тэднийг ингэж тооно гэж ёстой номонд хазгай. Энд Монгол Эрхүү, Өвөр Монголоос хамаагүй том нь илт харагдаж байна. Иймээс Монгол бол том, тусгаар тогтносон Монгол бол бүр ч агуу том.
Гэтэл харамсалтай нь том жижгийн харьцангуй ухагдахууны энэ ялгааг манайхан улс төр, дипломатын болон бусад түвшинд мэддэггүй, ялгаж салгадаггүй учраас тэнэгтэж өгдөг ба үүний үр дүнд гарцаагүй жижиг болж таардаг. Энд би үй олон жишээ гаргаж чадах ч олон түмэн надаас илүү мэдэх буй за…
Манай буурал түүх, түүхэнд гүйцэтгэсэн үүрэг, алдар суу, иргэншил, соёлыг бол надаар хэлүүлэх юун. Монголчууд энэ дэлхийн түүхийн талыг бүтээсэн гэхэд нэг их хилс дүгнэлт болохгүй. Яагаад гэвэл бид ЭХ ҮНДЭСТЭН юм. Алтайн хүнээс эхлээд индианчуудаар дамжаад Хүн Сүмбээсээ эхлээд явахаар ийм өргөн дэлгэр болдог юм. Гэхдээ эдгээрийн ихэнхи нь өнгөрсөн цагт хамаарагддаг юм. Гэвч энэ нь нэгэнт алдсан гэсэн хэрэг биш. Түүх бол цикл буюу давтамжит хөгжлийн гайхамшигт талбар мөн. Чухам үүнийг ухаарч ойлгох нь бидний хувьд амин чухал.
Уг нь бол бид байгалийн баялгаасаа илүү гарахаар асар баян түүх соёлтой том ард түмэн. Даанч. Даан ч дээ… (Үг хомсдов…)
Хувь хүний унаган чадварыг бол ярих ч юм биш. Тамирчид, урлагийнхан, эрдэмтэд гэх мэтчилэн хязгааргүй олон жишээ авч болохыг бид бүгдээрээ мэднэ. Харин олуулаа, хамтаараа хийх болонгуут л паг сууна даа. Яагаад, яагаад ??? Үүнийг зөвхөн нийгмийн зохион байгуулалттай холбон тайлбарлаж болно. Дахиад хэлье. Зөвхөн нийгмээс хамаарч байгаа. Монгол хүнд байгалаас заяасан төрөлх авъяас чадварыг манай нийгэм, түүний зохион байгуулалтын хэлбэр тэтгэж, торниулж чадахгүй, харин эвдэж байна гэсэн цорын ганц дүгнэлт хийж болно.
Юу нөлөөлдөг вэ
Биднийг хөөрхөн, ухаантай болохоор гадаадынхан магтаад, шагшаад дандаа олон улсын түвшинд яриад байна гэж бодож болохгүй л дээ. Тэгвэл юунд татагддаг гэж ?!
Нэг дэх нь газар зүйн байрлал. Үүнийг тайлбарлаад байвал дуусахгүй юм болно. Гэхдээ монголчуудын олонхи энэ дэлхийн хамгийн сайн “геополитикч” учраас жигтэйхэн сайн “ойлгодог” учраас ингэсгээд орхиё. Яг үнэндээ бол геополитик гадарлах хүн цөөхөн л дөө…
Удаах нь байгалийн баялаг. Энэ ч бас л дэндүү “ойлгомжтой” асуудал. Гэхдээ үүнээс болж монголчууд зарж идэх, харамлах гэсэн хоёр хэсэгт хуваагдсан нь бас л тодорхой. Аль аль нь болохгүй л дээ. Үүнийг зөв шийдэхийг үндэсний бодлого гэнэ. Уг нь энэ асуудлыг шинжлэх ухааны үндэстэй тооцоо судалгаатай байж шийдэх ёстой. Гэтэл энэ нь ор тас байхгүй учраас цээжнийхээ бангаар туух ба чингэхдээ голдуу өөрсдийгөө хорлодог. Олон улсын дунд худал хэлнэ, хууран мэхэлнэ, хуйвалдана, хулхидана, сүүлд нь баригдана, тэгээд гуйна. Энэ утгаар манайд “сайн” улс ганц ч байхгүй. Ямар ч барьц байхгүй, амлах нь гялс манас, биелүүлэх нь тамтай барьцгүй, бултаад алга болдог, дараа нь юу ч болоогүй юм шиг байдаг хөгийн улсуудад хэн сайн байхав.
Ямар сайндаа Путин “тохирлоо шүү” гэж монголоор хэлж, Хятадын У Банго “хэн хэндээ тодорхой, тогтвортой байх нь чухал” гэж ганц өгүүлбэр хэлэхийн тулд нисч ирж байна ш дээ. Харин Монголын Ерөнхий сайд бол шал тоохгүй, юу ч болоогүй юм шиг “хоёр улс юугаа ярина манайд хамаагүй” гэж ярих жишээний. Хоёр хөршөөс гадна барууныг бас хулхидна. Ардчилал “байгуулах” гэсэн чинь энэ хоёр том хөрш саад болоод биднийг хавчаад байна гэхчлэн тууж өгнө шүү дээ. Баруунаас мөнгө авчихаад зориулалтаар нь зарцуулна гэж бараг байхгүй дээ. Сүүлдээ бидний энэ заль мэхийг бараг бүгдээрээ мэддэг болж байна.
Монгол хэлээр “хүндээ хөнгөнөөс өгнө” гэдэг болж байгаа юм. Ингээд жижигрээд явчихдаг юм. Өөрийн “том” мөн чанарт огт зохихгүй жижиг сэтгэлгээгээр хандах явдал Монгол төрийн дээд түвшинд нэн элбэг бөгөөд түгээмэл.
Наад зах нь худал хэлэх, хууран мэхлэх. Үүнд би жишээ авахгүй. Яагаад гэвэл би болон бусад олон хүн залхтал бичсэнээс гадна монголчууд ч сайн мэдэж байгаа. Дараа нь хүн ичиж үхмээр адал явдлууд. Ухаандаа Орост төлөх өр дарсан явдлыг Н.Энхбаяр дарга орос хэл сайн мэддэг тулдаа хэдхэн “юм” яриад хоёрхон хоногт шийдчихсэн гэх суртал нэвтрүүлэг хэнд хэрэгтэй юм ?! Монголчуудад тусламж болгосон олон удаагийн мөнгийг нь харсаар байтал авч идчихээд өөдөөс нь байнга хараах Хятадад хэрэгтэй гэж бодож байна уу ?! Өөрсдөө тэнэг болохоороо бусдыг тэнэг гэж бодож болохгүй ш дээ.
Гадаадынхан уур нь хүрсэн ч ил гаргаж чаддаггүй шиг байгаам. Лав л хоёр хөрш сүүлийн үед манайхыг илт тойруулан гэрээ хэлэлцээр хийх болсон. Манай баруун талд торгоны зам ид цэцэглэж байна. Зүүн талд хамаг улс хөгжиж байна. Харин манайх өргөн төмөр зам баривал Орос цэрэг ороод ирнэ, нарийнийг баривал Хятад цэрэг ороод ирнэ гээд балайраад сууж байна. Түүгээр ч үл барам манайхыг хавчин хяхаж байна, эдийн засгийн ваакумд оруулж байна гэсэн явцгүй суртал нэвтрүүлэг хар чадлаараа хийх.
Сүүлдээ Монголыг бүх улс аргадаж байх ёстой мэт ойлгодог болж. Харин энэ бол аюул юм. Айлын эрх хүүхэд хэн нэгэнд уурлангуутаа нөгөөдүүл рүү нь очоод өвөр дээр нь гараад суучихдаг шиг юм болж байна. Ингэж “дэлхийн гэр бүл” хэрэлдэхийг монголын асуудал гэнэ. Манайхны зарим олон улсын хэмжээнд хулхидахыгаа хүртэл “улс төрийн урлаг” гэж хэлэх болтлоо эрээ цээрээ алдсан луйварчин болсон байна. Ийм эргүү тэнэг байж болохгүй л дээ…
Уг нь Монголын асуудал их өргөн хүрээтэй, их гүнзгий, их том асуудал байсан бол буруу эрхэлснээс болоод том гэгчийн алт барьсан эрхийн тэнэг хүүхдээс тэрийг нь яаж салгаж авахав гэсэн шал тэнэг асуудал болон хувирч байна. Алтаа өөрөө хэрэглэж чадахгүй, түүгээрээ юм хийж чадахгүй, хүн болгонд өгнө гэнэ, тэгсэн мөртлөө өгөхгүй, авах гэхээр уйлна, бусад хүн харж байхад зодож болохгүй, аргадаж болохгүй, хуурагдахгүй үнэн муу ёрын “ардчилсан хүүхэд” монгол болж. Тэгсэн мөртлөө “том хүний” паспорттой, том хүн шиг ярина, харин жижиг хүүхэд шиг үйлдэнэ.
Ингээд Монголын том жижгийг олон улсад байтугай өөрөө ч мэдэхээ больж байгаа юм.
Сүүлийн үед Монголын хамаг юм дандаа буруу явж байна. Тухайлбал : “Ухаалаг төр” гээд хамгийн тэнэг юм бодож олох жишээний. Өөрөөр хэлбэл томрох газар жижигрээд, жижигрэх газар томроод байгаа улсуудыг юу гэж хэлэх монгол үг би одоохондоо олж чадаагүй байна…
Том байхын тулд
Одоо надаас асуух гээд хэл нь загатнаж байгаа. Чи муу тэгээд чаддаг юм бол Монгол Улс том уу, жижиг үү гэдгийг хэлчих л дээ, чадахгүй байж дандаа худлаа чалчина аа гээд надад “томорч” өгнө. Харж л байгаарай. Дэлхийн бүх хүн алив юмыг “хэрэгтэй хэрэггүй” гэж ангилдаг байхад монголчууд “таалагдсан таалагдаагүй” гэж ангилдаг юм. Хэрэв монгол хүнд таалагдахгүй бол тэр толгойдоо орсноороо эсэргүүцэн хүн “загнаж” томордог бөгөөд үүнийг монголчуудын “томрох” өвчин гэдэг. Төрөлхийн унаган өвчин юм. Уг нь ингэж “томрох” ямар ч шаардлага түүнд байхгүй л дээ. Тэглээ ч гэсэн “томрохгүй” бол монгол хүн яагаад ч болохгүй. Уг нь бол том юм чинь томорч бололгүй яахав, гэхдээ мэддэг, чаддаг байж томордог гэдгийг Монголчууд мартаад олон зуун жил болж байна. Монголыгоо мэдэхгүй бол монгол судлаач байсны хэрэг юун. За асуудалдаа оръё.
Энд өгөх хариулт нөхцөлөөсөө шалтгаалдаг юм. Жижиг байх үед нь жижиг байж, том байх үед нь том байх ёстой. Буруу үед буюу тохирохгүй нөхцөлд томрох буюу жижгэрвэл тэнэг буюу усан тэнэг болдог юм.
Энд сайн муу олон зүйл ярьж болно. Х.Чойбалсан тусгаар тогтнолын асуудлаар Сталинаар зарим буулт хийлгэж байсан. Ю.Цэдэнбал ухаан, зөн билгээрээ Оросын улс төрийн бодлогод зарим үед хүчтэй нөлөө үзүүлж байсан, тухайлбал ЗХУКН-ыг хэн даргалах вэ гэсэн асуудлыг шийдэхэд хүртэл нөлөөлж чадаж байсан. Лав л Л.И.Брежневээр дамжуулан Монголын асуудлыг түүний байнгын анхааралд байлгаж, хүссэн юмаа авдаг байсан. Ийм жишээ олон бий. Албаар жижиг харагдаж байгаад юм салгах ч олон тохиолдол байсан. Нөхцөл байдал ч тун олон янз л даа…
Одоо болохоор манайх ардчилсан, эрх чөлөөтэй улс, иймээс Та нарт дээрэлхүүлж чадахгүй маягийн юм яриад шууд “томроод” өгөхөөр чинь маниас айдаг амьтан гэж байхгүй л дээ. Бараг л хоёр хөршдөө “ардчиллын хичээл” заана гэдэг юм биш үү. Манай аваргуудаар “ардчилал” заалгаж байдаг, дүүрчихсэн тэнэг гэж байхгүй л дээ. Сүүлийн үед дэвэн дэлхийгээр нэг шинэ найзуудтай болж байх шиг. Олон найз сайн ч гэсэн яав ч “томын” шинж биш л дээ…
Дүгнэлтийн оронд
Энд гүн ухааны шинжтэй нэгэн дилемм өгүүлж үүнийг эрэгцүүлэн бодохыг хүсч байна. Энэ бол чоно туулайн үзэгдэл (эффект) юм. Энэ талаар бүхэл бүтэн гүн ухааны сургааль маягийн юм байх. Товчилвол: Чоно том, туулай жижиг. Чоно туулайг барина, түүгээр хооллоно. Гэхдээ хүссэн зоргоороо барьж чадахгүй. Чоно туулайг хөөвөл гагцхүү туулайн явсан замаар явна. Туулай хаашаа ч эргэж, бултаж болно. Хаашаа зугтах нь ганцхан түүний мэдэх хэрэг. Гэнэт бултаж эргэвэл чоно хүзүүгээ хугалж ч болно. Мөн туулай гахай, баавгайн үүр рүү давхиад орчихож ч болно. Тэгвэл бүр баларсан юм болно. Туулайнаас болж чоно өөрөө ч үхэж болно. Гэхдээ энэ нь туулай санаа амар яваад байна гэсэн үг биш. Хэтэрхий бардвал мэдээж гарцаагүй үхнэ. Тэр цаг ямагт аюул занал дор байна. Энэ мэтээр цаашаа яаж ч фантаазалж болно. Гэхдээ миний ойлгож байгаагаар өнөөгийн Монгол бол “бардам туулай” мөнөөсөө мөн.
Эртний Грекийн үеэс энэ дэлхийн хамгийн ухаантай үг болон утга бол “хэмжээ” байдаг гэж үзсээр ирсэн юм. Манай гүн ухаанд ч тэгж үздэг. Бүх юманд хэмжээ байх ба тэрхүү хэмжээгээ ихдүүлэх буюу багадуулбал хамаг юм дуусах. Харин энэ хэмжээгээ мэдэх, мэдрэх нь хамгийн гол асуудал байх бөлгөө.
Сүүлийн үед ярихаараа бүх хэмжээгээ алддаг Ерөнхийлөгчтэй болж авав. Амлах, худал хэлэхээс өөрийг үл мэдэх Ерөнхий сайдуудтай (Засгийн Газар) болов. Сонгуулийн өмнө ба хойно гэсэн зөрчилт болон хөнөөлт үйлдэл хийдэг “олон хэмжээст” нам төртэй болов. Бараг бүх улс төрч, бизнесүүд нь хэзээ үнэн ярьж, хэзээ худал ярьж байгаагаа өөрсдөө ч мэдэхээ байв. Үүнийгээ дагаад Монголын бүх юм хэмжээ дамжаагаа бүрэн алдав. Өөрөөр хэлбэл том жижгээ бараг бүгдээрээ мэдэхээ байв. Энд би физик буюу биет утга ерөөсөө яриагүй зүгээр л хөл толгойгоо алдсаныг ярьж байна.
Асуудал “том жижигтээ” байгаа юм биш, харин: 1. Бид хаанаас ирсэн бэ ? (түүхэн гүн ухааны асуудал), 2. Бид хэн бэ ? (танин мэдэхүйн ерөнхий шинжилгээний буюу үндэстний гүн ухааны асуудал), 3. Бид хаашаа явахаар зорьж байна вэ ? (ирээдүй судлал, үндэсний үзэл санааны асуудал) гэсэн үндэстний өмнө тулгарсан зарчмын асуудлуудад байдаг. Яг нарийндаа бол эндээс зорилтоо гаргаж аваад бүх үндэстнээрээ зорин тэмүүлэхэд оршдог юм.
Ахиад л даанч, даанч…тэр нь алга. Түүнийг хийхгүй, хийлгэхгүй байна. Бүр санаатайгаар шүү…Тэгэхээр юу хийхээ, хаашаа явахаа мэдэхгүй улс чинь жижиг байхгүй яахийм ???
Түүхэн болон оршихуйн утгаар бид том үндэстэн юм. Тийм ахул бидний хамаг юм, нэн тэргүүн бидний оюун сэтгэлгээ хамгийн том бөгөөд тэргүүний байх ёстой. Энэ бол зарчим, яагаад гэвэл бид оюун ухааны болон мэдээллийн шинэ зуунд амьдарч байна.
Иймээс дэлхийн “ардчиллын дарга” болох, “ухаалаг төртэй” болох гэх мэт хачин балай юм хийхийн оронд дээр дурдсан асуудлыг нэн түрүүнд шийдвэрлэх хэрэгтэй. Үүнийг ярихаар бараагүй хол, хаа хамаагүй, хэт хийсвэр, онол номын мэт ойлгодог мунхаг харанхуй зангаа тат. Бусад улс оронд ийм ажил бүх нийтийн өдөр тутмын үйлс болоод их удаж байгаа.
Монгол Улс эсвэл томорч давхиад, эсвэл жижгэрч үхээнц царайлаад байлгүй, зүгээр л үндэсний язгуур эрх ашгаа илэрхийлээд түүнийгээ хамгаалаад аятайхан яваад байхад нэр хүнд, хүч чадал тэр дороо л сэргээд ирэх нь гарцаагүй.
Энэ үгийг хэн нэгэн “заавал ойлгохгүй” гэдгийг би монгол судлаачийн хувьд сайн мэдэж байна. Иймээс жинхэнэ ардын монгол хэлэндээ буулгаж бас болж байна.
Хулгай хийхгүй, худал хэлэхгүй, хов хутгахгүй, хэлсэн үгэндээ эзэн болоод идсэн хоолондоо сав болоод, эдийн шуналаа татаж, олив долив хийгээд байлгүй хүн шиг төв шулуун, цэгц шударга яв гэж байна. Ингэж чадвал “ухаантай” болчихлоо л гээд бодчих…
Энд чинь хүн зовж үхчих гээд, сүрхий онол ном зохиогоод “томрох” гээд солиороод байх ямар ч хэрэг байхгүй. Тэртэй тэргүй өнөөгийн монголын “том” дарга нарын дунд ном эрдмээрээ “томорчихмоор” олигтой амьтан байх биш…
Монгол хүн эрх мэдэл, мөнгө их хөөхөөр хүнээ байж, толгойгоо “алдаж” байснаас биш, ухаан сууж байсан ганц ч тохиолдол Монголын бүх үеийн түүхэнд байхгүй. Иймээс “том” байхын тулд толгойдоо “юм” хийж, толгойгоо ажиллуулах нь Монголчуудын цорын ганц зам мөн…
Судлаач Х.Д.Ганхуяг.
2014 оны 02 дугаар сарын 11.
About Ганаа
Судлаач Ганаа 
bayarlalaa.
Монгол судлаач үнэхээр зөв дүгнэлт хийж илэн далангүй бичсэнд талархаж байна. Судлаач Ганхуяг өнөө үеийн шилдэг соён гэгээрүүлэгч болж нийтлэл нь улам улмаар ухаарал төрүүлэх болов. ганаа гэдэг сайтад тогтмол орцгоож уншъя, ухаарал авъя залуусаа.
Уншаарай
Гэвч энэ нь нэгэнт алдсан гэсэн хэрэг биш. Түүх бол цикл буюу давтамжит хөгжлийн гайхамшигт талбар мөн. Чухам үүнийг ухаарч ойлгох нь бидний хувьд амин чухал.
Энэ өгүүлбэрт Баабар гуай уурлахвийдээ кк гэхдээ уншихгүй болов уу
Баабар гуай нь Монголчуудыг антропологийн хувьд хойд Хятадад багтана гэсэн байсан.Ер нь нүүдэл суудал гэгч номондоо Монголын түүхийг гутааж доромжилж өгсөн байдаг.Өөрөө Хятад цустай болохоор аргагүй ч биз.Мөн Монгол улс 2040-2050 онд өндөр хөгжилтэй хүчирхэг гүрний нэгэн муж болно хэмээн ярих болсон зэрэг нь Монголыг Хятадад худхлчихсаныг илтгээд байгаа юм биш үү боохойн өмнө хэрээ гэдэг шиг дандаа муу юмны тухай урьчилж бичиж байдаг л хүн шүү дээ.Ганаа ах энэ талаар юу гэж боддог юм болдоо
estoi unen asuudliin haeiu huvi hun oort ni uls undesten oort ni bdag gej bi boddog mongol sudlaach tanda sain saihan buhniig husye sar shinii mendiig hojuuhan ch bolov hurgye
Баабар Монголыг Хятад угсааных хэмээн бичсэн байсан тэр ном ядаж хүүхэд залуучуудад зориулсан Зугаатай танин мэдэхүй гэсэн номонд нь орсон бна билээ.
хулгай хийх, ханахгүй шунал зэрэг нь хүний байгалаас өгөгдсөн өөрчилж болшгүй зүйлс мөн гэсэн Баабар нарын сурталчилгаа бүр дэндэж байнаа. Яг эсрэгээр нь хүн өөрийгөө засч өөрчилж болно гэдгийг нялх байхаас нь суулгаад өгөх хэрэгтэй юм болов уугэж бодох. Би тэнэг байж болно гэхдээ тэнэг байгаагаа хүлээн зөвшөөрч түүнийгээ залруулах хүсэл эрмэлзэл хэр байгаа нь л илүү чухал шиг санагдана..
bayarallaa.
Tanii blogiin baingiin unshigchiin huvid urgelj bidnii holduu tolgoig gesgeej, tsenegleh gej zutgej baidagt tani bayarlalaa gej helmeer bna.
Tanii ene niitlel bol chuham engiin oilgomjtoi hernee humuus erduu amidral deer heregjuulehiig husdeggui, esvel heregjuulye geed ch yaj herhen hiihee meddegui zuiliin talaar bichjee. Bi uuruu emegtei hun l dee.. ger bultei, nuhriin ariin ajliig daaj ger bulee zohitsuulj yavdag. Zarimdaa tanii blogiig unshaad setgeleer unaj, Mongol ulsiin maani ireedui haranhui shig sanagdaj bachimdah uye zunduu gardag. Uuriinhuu chadalgui, sul doroi yamar ch nuluulul uzuulj chadahguidee buhimddag geh uudee.. Manaihan yarisaar, yarisaar l.. hudlaa yarisaar l…
Tegeed bi uurtuu neg l zorilgo tavij bna. Erduu ur huuhdee uhaantai hun bolj usguh. Bi tanii helsen ugnuudiig Ishlel bolgood hanan deeree naaj bgaa.Manai nuhur haraad uneheer tuilshirch bna gej bna lee.. gehdee bainga nudendee harj, tolgoingoo oruulahgui l bol odoogiin ene aimshigtai niigmiin hudal busarmag yavdald uusaad alga boloh um shig sanagdaj, aij bna.
Tanid amjils husye! Bas uurtuu amjilt husye!!!
Баярлалаа Номио. Хүүхэд том болохоос өмнө бид энэ адгийн нийгмийг өөрчилж амжина гэж бодож байна. Тэгээд бидний хүүхдүүд сайхан, эрүүл, шударга нийгэмд амьдрах ёстой…
Nomiod: Ih uhaalag emegtei um. Huuhdee uhaalag bolgohiin hajuugaar hamgiin gol ni huuhdiinhee zurh setgelig hogjuuleh tal deer anhaaraarai :). Hichneen uhaantai hernee aimshigtai um hiij bui humuus ochnoon bna. Herev huuhed chini bagaasaa l busdiig hairlaj enereh ter saikhan setgeliig oortoo suulgaj chadval tsaashaagaa zam ni zov tavigdaad ih sain hun bolno. Bi bol huuhdiinhee ter tal deer iluu anhaardag. Bugdeeree uhaantai bh albagui, harin bugdeeree saikhan setgeltei bval hichneen saikhan ayulgui orchin burdeh bol. Zugeer l sanalaa huvaaltslaa :).
Ganaa ahad: Yag l dotor bodogddog zuilsiig ih zov gargaj bichjee. Yaj ene deer burdsen haranhui togtoltsoog oorchilno doo. Ter humuusiig bur gaihah um. Yamar ih hanaj tsaddaggui shunal geechev, esvel tiim holduu umuu. Heleh ch ug oldohgui um.
Yamar ard tumen baina tiim udirdagch baidag gesen ug bii bid oorsdoo hemjeeneesee tom yarij bolomjoosoo baga hiideg uchraas bidnii dund hudlaa yaridag hulgai hiideg yamarch yumand tootsoo sudalgaa shinjleh uhaanii undesgui handdag humuus tahin shutegdseer bgaa yum manai uls urt hugatsaani master tolovlogoo baihguin gai bainga gardag zurag tosol hiihgui barilga barij baigaatai yag adil yum esvel haashaa yavj bgaagaa haana ochihoo medehgui tenemel hun shig bolson gesen ug mongol hun bol hamgiin tuilbargui hun mongoldoo baihdaa hyataduud-g alna hyadna geed l tseejee deldej bsan hun europ-d ochood bi hyatad humuust hairtai hundeldeg barag yalgaa bhgui namaig ajild avaach geed guih japanuud-g uhtel ni muulj muu samurai ene ter geh mortloo bainga guilga guih
Ganaa ahad bayarllaa yu ch nemj hasaagui zugeer baigaa baidal-g ni shuud helchihsen bn
“Ямар ард түмэн байна. Тийм төр (удирдагч) байна” гэдэг чинь буруу шүү. Наадах чинь ардчилал буюу олонхийн зөв гэдэг барууны балай зүйл. Тэгээд ч барууны судлаачид энэ эртний ойлголтоос татгалзаж, улмаар үүний эсрэг зөвлөмж боловсруулах хандлага ажиглагдаад байгаа.
Ухаандаа, нийгмийн соёл, олон нийтийн хандлага, ухамсрын одоогийн түвшин ямар байхаас үл хамааран төр ажиллах ёстой гэж бодож байна. Ядуу улсад сонгуулиар төрөө сонгоход ядуу сэтгэлгээтэй удирдагч гарч ирэх магадлал 90-ээс дээш хувь. Ганц нэг гоц үзэгдлээр агуу удирдагч гарч ирж байсан “аз” байсан л байх.
Нэг ийм үг байдаг “Одоогийн Итали бол эртний соёлт Ром биш. Одоогийн Иран бол эртний хүчирхэг Перс биш. Одоогийн Египт бол эртний Мисир гүрэн биш. Харин одоогийн Хятад бол эртний Хятад мөн” гэж. Яагаад гэвэл төрийн бодлого боловсруулагч, хэрэгжүүлэгч аппарат, төрд ажиллах хүчний сонгон шалгаруулалтын механизм үндсэндээ хэвээрээ л байгаа байхгүй юу. Тухайлан ийм байсан учраас л Хятадыг эзэлсэн улсууд яваандаа өөрсдөө Хятад болж уусаад байсан байх.
Тийм учраас миний хувьд “Ямар түүх соёл уламжлал (философи)-тай байна. Тийм хөгжил дэвшил зохино” гэсэн утгатай үг гэж ойлгодог, итгэдэг. Оноож хэлэхэд үгийн баялаг дутлаа, өршөөгөөрэй. Товчхондоо доор бичсэн Энх-Амгалангийн үзэл бодолтой санал нэг байна.
Монгол бол зөвхөн хар амиа хоохойлон “атомжин” амьдрахыг хүсэгч бэртэгчингүүдээс бүрдсэн хамгийн жижиг улс мөн. Үүнтэй ёстой санал нийлэх юм байна. Ялангуяа энэ хавтгайрсан халамжийн бодлого нь хүмүүсийг залхуу, бэлэнчлэх сэтгэлгээнд сургаж байна. Хэлдэг гурав хийдэг ганц гэдэг үг байдаг даа. Энэ янзаараа яваад байвал улс орон маань удахгүй Грекийн араас орох биз. Сар бүрийн 15-с хойш нөгөө олон нэр төрлийн халамж (группын мөнгө, түлээ нүүрсний мөнгө, жирэмсний мөнгө, эм тариа асаргааны мөнгө, унааны 20,000, амралтын мөнгө, шүд хийлгэсний мөнгө, ихэр хүүхдийн мөнгө…)-ууд нь буугаад эхлэхээр банкны гадаа бөөн очер дараалал үүсч, оройхон тийшээ архидалт эхлэдэг. Үнэхээр ядарсан зовсон хүмүүс нь ч тэр мөнгийг авна, идэр залуучууд ч тэр мөнгийг авна….
Gadaad bodlogo gej baihgui navs unaad udaj baina. Ah duu amrav sadnaaraa gadaadad tomilogdoj baina. Surguulia tugsuj chadaagui humuus hursh orond diplomat alba hashij baihaar chin jijig ch bish yu gemeer um be dee heleh ug oldohgui baina.
ULS ORON URUUDAN DOROITOHOD BUH ZUIL DAGAAD URUUDAN DOROITOH UM. TUR ZASGIIN BODLOGO, MONGOL HUNII SETGEHUIN TUVSHIN DOOD SHATANDAA OCHJEE.MUUGIIN YOR BITGII BAIGAASAI BILEE.1919 ON DAVTAGDAJ BAIH SHIG BAIH UM.
УНДРАХБАТ АА! Ухаарлын гал мөнхөд ариун байхыг хүсье! Хүүхэд насны гэгээн мөрөөдөл биелэх болтугай! Ухаан цэлмэж, дотор минь саруул болов…
B.Batbayar (baabar gegch) hulgai luivar hiisnee tiinhuu tsairuulah gej uzdeg baih l daa, huurtagdah negen baihad hurtagdahgui n’ bas bailgui yaahav dee.
Baabar zaluuchuudad ta nart busad yum hamaagui ee ooriigoo l bod ooroo l mongotei bolj baival busad ni bolno uls oron ene ter hamaagui gej surgadag hun dee tegj bodoj osson hun zovhon har amia l bodno ger ni l tsevrhen baival gudamj hamaagui geed tsonhooroo hogoo gargaad shidchihne ooroo mongotei bolj bval hamaagui geed uuland garch mod ogtloh busd-g luivardah geed yavj ogno doo
Баабар Идэр Дори дүүдээ захих нь ч гэдэг билү номондоо одооны залуучууд маш их хийрхүү бн. Озоны давхарга цоорлоо яанаа гэж байхынхаа оронд өөрийнхөө амьдралыг хичээ. Өөрийнхөө амьдралыг цэгцлээгүй байж озонд хий дэмий санаа зовоод хэрэггүй. Чи санаа зовлоо гээд засаж залруулж чадах ч гүй гэхчилэн сургасан бдаг. Өнгөц харахад энэ бол зөв. Гэхдээ зарим талаараа л зөв болохоос түүний цаана нуугдаж байгаа ерөнхий концепцоороо асар хортой. Хүмүүсийг нийгмийн идэвхгүй бэртэгчин болгох зорилготой. Улс орон ч юмуу нийгэм нийтийн үйл хэрэгт битгий санаа зовж оролцож бай. Зөвхөн хар амиа л хичээж бай гэсэн амиа бодсон бэртэгчин болгох үзэл санааг номлосон байдаг. Хүн ядуу зүдүү байсан ч гэсэн хүнд байдаг үндсэн ёс суртахуунаа алдаж бусаддаа санаа зовох, сайхан сэтгэл гаргах сэтгэлээ хэзээ ч алдаж болохгүй. Ийм ухамсараа л алдаж зөвхөн өөрийгөө хичээдэг болох юм бол зөвхөн хар амиа хичээсэн, өөрөөсөө бусад хэнийг ч боддоггүй, өрөвдөж хайрладаггүй хүйтэн цэвдэг хүн сүрэг болцгооно. Баян сайхан боломжтой болсоныхоо дараа л тиймэрхүү бусад юманд санаа зовдог болох ёстой гэнэ. Энэн шиг худлаа юм байхгүй. Хүн багаасаа тийм үзэлтэй болж төлөвшсөн бол баян болсон хойноо ч засрахгүй. Баян сайхан болно гэдэг ч тогтчихсон ойлголт биш. Ийм үзлээр төлөвшсөн хүн ханаж цадахаа мэдэх ч үгүй. Нэгэнт ийм үзэлтэй хүнд улс орны хувь заяа яах нь ч сонин биш зөвхөн өөрт нь ямар ашиг унах вэ гэдэг өнцгөөс л ханддаг хүн болно. Өөрөөр хэлбэл ноён доллар нэгдүгээрт, улс эх орон хоёрдугаарт гэхчилэн хүний сэтгэл зүрхэнд байдаг үнэт зүйлсийг дэс дарааллыг алдагдуулах масоны технологийг сурталчилж байгаа юм. Маш олон сонирхолтой жишээ татах зэргээр номоо ч бол гоё бидэг хүн л дэ. Би Баабарыг эрлийз хүн байсан байгаасай гэж залбирах юм. Хэрвээ хятадын эрлийз биш цэвэр халх монгол хүн болж таарвал үнэндээ хэцүү байна.
За Тэнгис чамтай 100 хувь санал нэг байнаа. суурин тагнуул Баабарын багийг сайхан хуулжээ.
Anh udaa niitleliig chini unshij bna. Yag yu sudaldag sudlaach be ta?
Тэгээд цааш нь 2, 3 гээд 30 40 өгүүлэл уншихгүй юу…
Талархлаа илэрхийлж бна. Нэг зүйлийг хүсмээр байна л даа … Алив асуудлыг хөндөж байгаа өнцөг чинь рациональ сэтгэлгээний талаас ханддаг нь ажиглагддаг. Би болон өөр зарим хүмүүс ийм төрлийн хүмүүс учраас мэдээж ойлгогддог, таалагддаг хувь хүний түвшинд бол. Гэхдээ би нэг юман дээр гацаад бна. Дэлхийн улс орнуудыг соёлын айгаар нь хуваавал өрнөдийн рациональ сэтгэлгээтэй соёл, зүүн өмнөд азийн тахимдуу ёсны сэтгэлгээтэй соёл, бас уламжлалт энэтхэгийн зөн сэрэхүй сэтгэлгээт соёл гэж хуваасан байсныг хаа нэгтээ уншсан санагдах юм. Монгол яалтачгүй рациональ сэтгэлгээт соёл биш. Үүх түүхээсээ ч, одоо ч тийм биш. Тэгээд ийм соёлын бүтээгдэхүүн болж төрсөн монголчуудын маань дийлэнх нь асуудалд их өөр өнцгөөс ханддаг, үнэлэмж нь өөр, ойлгомжгүй байдаг. Тэглээ гээд тэнэг гэж хэлмээргүй… Та Монголыг ямар сэтгэлгээний (тэнэг мангар гэх хэрэггүй бх) айд хамааруулах вэ? Ийм сэтгэлгээ, соёл, үнэлэмж хэт давамгайлсан улс үндэстэнд тэр сэтгэлгээнд нь буухуйц хөгжлийн загвар болгочих төстэй улс бдг болов уу? Үндэстний соёл сэтгэлгээний онцлогийг нь харгалзвал, “Муу хүнийг аргаар мухар үхрийг дөрөөр” гдг шиг юуг нь хөдөлгөж байж манайхан тэр хүсээд бгаа хөгжлийн зөв голдрилдоо орж, өөрийн гэсэн нийгмийн эерэг мораль соёл нь сэргэх юм бол? Баярлалаа.
Та хамгийн эмзэг зүйл асуулаа. Наадахад чинь одоогоор би хариулж чадахгүй. Яагаад гэвэл үүний хариуг олох гэж 20 гаруй жил тархиа гашилгаж байгаа болоод тэр. Ингэж ноцолдоод байгаагийн учир гэвэл БОЛНО гэсэн гипотез сэтгэл зүрхэнд байгаад байгаад байгаа хэрэг. Ухаалаг асуулт асуусанд баярлалаа.
Би бас энэ талаар нэлээд хэдэн жил санаашраад мухардчихаад бгаа юм. Таны илэн далангуй хариултад баярлалаа. Ажил үйлсэд чинь амжилт хүсье.
P.S. гэхдээ энэ нийгмийн сэтгэлзүй, сэтгэлгээний онцлогийг хөгжлийн бодлогодоо хэр тооцоолж оруулдаг юм бол манай засаг төр? Сонгуулийн сурталчилгаа, тактиктаа бол ямар ч байсан маш сайн ашигладгийг нь харахаар энэ талаар огт мэддэггүй улс биш шиг …
Нүүдэлчдэд дээрнээсээ тогтсон сэтгэлгээний соёлын хэлбэржилт байхгүй байх. Хаана хэний юм өнгөтэй байна тийшээ гэдэг сонин хүмүүс. (дээр дооргүй илэрхий байгаа)
Мунхаг би бодвоос хятадуудтай авцалддаггүй, өөрийн замаар явдаг болохоор өрнөдийн рациональ сэтгэлгээтэй соёлд нь орох байх ууг нь.(бөгс өндийвөл нэгнээ муулах гээд байдаг) Уламжлалт энэтхэгийн зөн сэрэхүй сэтгэлгээт соёлоос бид бас авахыгаа авсан. Жаахан дутуудсан байх (олигтой хуулж сураагүйгийн илрэл биз). Уг нь монгол хүний хаа ч амьдарч, юунд ч хөрвөх чадвартай гэгддэг давуу тал нь сэтгэлгээнд ч гэсэн зөв суурьшиж чадсан бол дэлхийн үндэстнүүдийн сэтгэлгээний ТӨВ болох боломж байсан байх. Даанч хоол ундны хэрүүл тасраагүй биздээ.
…өнөөгийн Монгол бол зөвхөн хар амиа хоохойлон “атомжин” амьдрахыг хүсэгч бэртэгчингүүдээс бүрдсэн хамгийн жижиг улс мөн… Энд тусгаар Монгол Улс гэдэг нэг агуу том хүчин зүйл үйлчилж байна… “том хүний” паспорттой, том хүн шиг ярина, харин жижиг хүүхэд шиг үйлдэнэ…өнөөгийн Монгол бол “бардам туулай” мөнөөсөө мөн… Монголын бүх юм хэмжээ дамжаагаа бүрэн алдав…Монголчуудын цорын ганц зам мөн…
Судлаач Х.Д.Ганхуяг.
Өнөөдөрийн Монголчуудын үнэн царайг Монгол хүн шулуун хэллээ.Гадаадынхан- Орос,Японы сурвалжлагчид өмнө нь хэлж байсан ч ухаараагүй харин тэднийг муу хэлэх жишээтэй.
Одоо бол ойлговол ойлгохоор л хэллээ дээ Судлаач Ганхуяг.Танд баярлалаа.
Монгол хүнд байгалаас заяасан төрөлх авъяас чадварыг манай нийгэм, түүний зохион байгуулалтын хэлбэр тэтгэж, торниулж чадахгүй, харин эвдэж байна гэсэн цорын ганц дүгнэлт хийж болно.
sain bn uu ta tand bayrlalaa. mongoliin niigem vnexeer orowdoltei xogjil soel bvgd xuurmag neg l ix uuj idsen zugaalj tsengsen xvnii amidraliin batalgaa ajiliin bairiig xeden xeseg xvmvvs barisan bx shig bi usa d amidardag l daa gexdee ex oroniixoo toloo sanaa zowdog negen minii vr xvvxdvvd ireedvid yax bol ex oron mini zow saixan xogjoosoo geed l b.batboldiin vzeliig demjij odor bvr shine medeelel awz baidag niigemd neg buruu bodlogo vnexeer noelood bn tiim bizdee bolowsorltoi vnen uls ex ornoo gesen setgeltei xvmvvs negdej neg dugrax xeregtei bolood bx shig ..taniig xvdetgsen b,byambaa
Sain bain uu? Ta uneheer saihan niitlel bichejee bayarlalaa.Neg zuil asuuh gesen yumaa.Baabar gui 20-30 jiliin daraa shine ve garch irsen ved l mongol hvn hugjin gesen baisan ta talaar yu heleh ve? jich..
Minii bie ali neg taliin hvn bish shuu tiim tul namaig bitgii zagnaarai tanii niitleliin bas neg gol baatar bolhoor
Яг үнэндээ бол монголчууд бараг юу ч уншдаггүй ард түмэн. Тэгсэн атлаа ганц нэг юм уншвал тэрийгээ бараг насан туршаа ярьж явах нь элбэг. Орчин үеийн рациональ болон шүүмжлэлт сэтгэлгээг огт мэдэхгүй. Иймээс сэтгэлгээ нь хэт догматик хийгээд консерватив. Niitleliin gol baatar gedeg n minii bie ene bvlegt bagtah hvn yum.
Чи бол “тийм” нь биш ээ. Яагаад гэвэл ах нь чамайг мэдэж байна. Амжилт…
Dandaa bodoj yavdag, yag hund oilgotol n ilerhiilej chaddagui baisan asuudaliig ikh engiin goy gargaj irjee. Bayarlalaa.
Ganaa, akh ta bas comment n deeree herelddegee bolih heregtei. Ta tednii meddeg heleer n haritsaj baigaag chin oilgoj bna. Ter teneguudiin meddeg ter haraaliin heleeree uursduu l yarig.
Zaluuchuud bid aylguu saihan mongol heleeree soyltoi saihan haritsaad yavmaar bna. Minii ovoo, emee odoogiin ene humuus shig niigmiin hariltsaand haraaliin ug hereglej baisaniig uzeegui.
Mongolchuud bol uul shugamandaa enerengui, saihan setgeltei humuus sh dee. Sayhaniig hurtel ter chanar baisan daa. Suuliin 20 jild harin yostoi Mongoloo aldaj guitslee dee.
Ганаа ахаа юм асууя…
Бид /одоо амьдарч байгаа үе/ капиталист гэж нэрлээд байгаа нийгэмд амьдарч байгаа улс /хүмүүс/ мөн үү. Ардчилсан нийгэмд амьдарч байна гэж сонсож, уншиж байсан. Энэ хоёр үг /Капиталист, Ардчилсан/ хоорондоо ямар байдлаар шүргэлцэж оршино вэ. Хэрвээ бид капиталист нийгэмд амьдарч байгаа бол энэ нийгмийнхээ дотоод уур амьсгалыг тоймтой, цэгцтэй, ул суурьтайхан мэдчихэж болох тийм багш нь Марксын “Капитал” байж чадах болов уу. Зүгээр л миний нэг тийм сохор итгэл байдаг юм л даа Ганаа ахаа. Капиталыг уншаад Капиталист нийгмийн дотоод бүтэц, сайн муу тал, эрэг шураг нь яаж ажилладаг энэ тэр гээд нарийн ойлголт авах болов уу л гэж. Гэхдээ түүнийг уншина гэдэг амар эд биш юм билээ. Та лав уншсан байх.
Би Капиталыг герман хэлнээс орчуулсан Бирваа гуайтай /би энэ хүнийг мэдэхгүй, танихгүй, хүндэтгээд авгайлав/ таарч байсан. 80 гарсан буурай байсан. /Өдийд амьд сэрүүн байгаа эсэхийг мэдэхгүй, учир нь эмнэлэгт байхад нь паланданд нь орж таарсан юм л даа./
Марксын “Капитал” шиг суурь бүтээл туурвисан аавын хүү одоогоор төрөөгүй байна. Дэлхийн э/з-н хямралтай холбоотой К.Марксыг унших хэмжээ 7 дахин нэмэгдээд байна. Угаасаа түүнийг дэлхийд хамгийн их уншдаг юм. Монголд л ганцаараа хараадаг юм. Иймээс “Капитал”-аас капитализмын тухай мэдэх төдийгүй нийгмийг яаж судлан шинжлэх арга зүйг олж судалдаг юм. “Залхуу” улсуудад зөвлөгөө өгөхөд “Капитал”-ыг 1, 2 болон 24 дүгээр бүлгээс нь эхэлж уншдаг юм шүү…
Мэдээж шүүмжлэлтэй хандах зүйл байлгүй яахав, энэ чинь шинэ XXI зуун шүү дээ. Гэхдээ л онолын үндсэн постулатууд нь их мундаг даа…
Харин Бирваа гуайтай би Нийгмийн Ухааны Институтэд олон жил хамт ажиллаж байсан. Их лут хүн. Дашрамд дурдахад манайхан “Капитал”-ыг германаас орчуулж, орос болон хятад орчуулгуудтай тулган их нямбай бэлтгэж байсан юм. Миний л мэдэхээр 10 гаруй жил болсон юмдаг. Тэр үед ажлыг үнэхээр чанартай хийдэг байсан нь энэ жишээгээр харагдана буй за…
Баярлалаа Ганаа ахаа…
Хүндэтгэсэн Сайнаа
Бирваа гуай та нар мухар сүсэгтэй, холоос шүтэн бишрэгчид байна даа, гаднын тээр алс холын хэн нэгнийг шүтэж л байвал өөрсдөө их том хүмүүс бололтой. Капиталыг уншсан, ойлгосон, бас юуг огт бичээгүй зориуд хаясныг, яагаад ингэснийг бас мэдэж байгаа учраас ингэж бичиж байна. Э/засаг ойлгох их хол байна даа, бараг үгүй биз дээ
Энэ дэлхийд Марксаас илүү гарсан аавын хүү байдаггүй. Германы Макс Вебер л дөхөж очсон байх. Мөн сүүлийн 3 жилд дэлхий дахинаа Марксыг унших хэмжээ 7 дахин нэмэгдээд байна. Монголд бол чамаас эхлээд усан тэнэгүүд дүүрэн болохоор мэдээж энэ тоонд ордоггүй. Чиний “ойлгосон” Монголын эдийн засгийг харахад бүх юм ойлгомжтой. Чи битгий олон юм хуцаж бай…
Надад үнэмшихгүй бол дурын онолын социологи, эсвэл политэкономийн ном аваад үзэхгүй юу…
Зөвхөн шудрага ёсыг, зөвхөн шудрага ёсыг л дага. Баруун тийш ч, зүүн тийш ч бүү гуйв зөвхөн юу зөв юу үнэн түүнийг л үйлд. Ядуус гээд бүү хазай, Ихэс гээд бүү нийцүүл, юу нь үнэн байна зөвхөн түүнийг дага мөрд. Ингэвэл хөх азийн цээжинд орших Монгол хэмээх үндэстэн ивээгдэж ерөөгдөх нь үнэн юм. Массын өөрийн итгэл үнэмшил цэвэрлэгдэж үнэний зам дээр зогсохоос нааш том жижгийн асуудал үгүй болохгүй бөлгөө. Израйль тэртээ мянга мянганы өмнө устсаны адил эх бичиг соёлоо эргүүлэн сэргээн, үүн дээрээ тулгуурлан улс үндэстэн эргэн нэгдэж чадсаны лугаа, нэгэн цагт 20/10 ийн зорилго биелэхийн ард, монгол түмэн үнэний замыг эрэлхийлж бузар муугаасаа эргэхийн аваас бидний гэм уучлагдаж газар нутаг минь эдгээгдэх болно.
bayarallaa
Хэдэн найз нар дундаа хэлэлцэн ярилцдаг, маргадаг жинхэнэ загатнасан газар даа, энэ сэдэв. Бид “зальтай” байх ёстой гэдгээс л ундарч өгнө. Дээрх чононоос арай өөр чино ярьдаг боловч, нийтлэлийн ерөнхий өгүүлэмжтэй адил юм. Чоно нь хамгийн хүчтэй нь биш болхоор, ухаанаар сүрэглэн (нэгдмэл зорилготой) гэх мэтээр…
Саяхнаас энэ уурхайн уншигчийн эгнээнд орж шинээс гадна өмнөх нийтлэлийг хөөн уншиж байгаа тул утга санаа, уялдаа холбоо, залгамж гээд нийлээд олон зүйлээс хэлэгдээд байгаа ҮГ аргагүй харагдах юм. Мартах нь хүний л чанар хойно, эрхэм хал цэргүүддээ үе үе бас эргэн харахыг сануулах нэг buzz-ийг аймшиггүйгээр энд тавив.
Бас нэг зүйлийг сэдэв болговол манайхан юу гэх бол… жанжин шугам, үнэт зүйлс, дэг байхгүй тул (бидэнд ӨӨРСДӨД нөгөөдөр огт харагдахгүй тул) ёстой дээр өгүүлж буй худалч, туйлбаргүй, барьцгүй итгэлгүй өнөө маргаашаас хэтрэхгүй байгаа нь үнэн. Үүнийгээ дагаад нэг амьсгаагаар юманд хүрэх гэсэн (цүл пал гээд шууд л баяжих гм) сэтгэхүй, хүсэл бүгдэд нэвт шингээд болхоон байв. Бас хаа нэгтээ гэх утгатай зүйл уншиж байлаа… харин бидэнд?
Тэгэхээр бид нээрээ л Энх-Амгалангийн хөндсөн өөрсдийгөө сэтгэлгээний хувьд танимаар юм байна. Ах нарын хэлсэнийг харвал рационал биш, тахимдуу биш, зөн сэрэхүй биш бололтой. Алинд ч ордоггүй, аль алинд ч хамаарчмаар байгаа юм болов уу.. Нэгэнт л аливаа ангилал, бүлэглэлд (жалга довноос өөр) орж чадахгүй байгаа юм чин “бусад” гэж байгаад халигаа цалигаа ихтэй, хөдлөх орон зай ихтэй баймаар 🙂 нөгөө талаар сарьсан багваахайн араас орчих аюул бас байх…
шууд утгаар бус өөр орон зайд бодох хэдэн үг та бүгдийн шүүмжлэлд: зальтай байх, амиа бодох, сүрэглэх, транзистор, душа, барын тулаан харан суух сармагчин, эр өсөж эсгий сунах, зам товчлох буюу гүйцэх, Синга/Брюсель vs AНУ/Австрали.. за за хэтрүүлэхээсээ өмнө зогсоё
…нэг амьсгаагаар юманд хүрэх гэсэн (цүл пал гээд шууд л баяжих гм) сэтгэхүй, хүсэл бүгдэд нэвт шингээд болхоон байв…
За наадах чинь жинхэнэ эдийн засгийн гай барцад даа. Самар жимс түүж, бугын чив зарж “цөм хийх” новшнуудаас өгсүүлээд сугалааны супер хонжвор “хожих” хүсэлтэй энгийн хүмүүс, тэр битгий хэл нэлээд тогтчихсон бизнесүүд хүртэл “ганц ухасгээд цөм хийх” салбар луу хөрөнгө оруулах гэж зүтгээд байдаг юм. Тэгээд хамгийн аймаар нь тэр “цөм хийх” салбар луугаа төрийн анхаарлыг хандуулаад, асуудлыг хурцатгаад байдаг гээч. Өөрөөр хэлбэл төрд хүнээ шургуулаад байдаг гэсэн үг.
Жишээлбэл, зам барина барилга барина гээд л байдаг чинь цөм хийх тухайгаа л бодож байгаа болохоос дараа нь тэр замыг, барилгыг яах ийх тухай бол хамаагүй байхгүй юу. Нэгэнт босгосон хойно “учир” нь олдоноо л гэнэ. Уг нь “илжиг явахгүй жим гаргаж, хэрээ суухгүй овоо босгоно” гэж ардын үг ч байдагсан.
Ийм төр юу боллоо гэж тогтвортой хөгжил, тэнцвэртэй эдийн засаг, үндэсний аюулгүй байдалд санаа зовох билээ дээ. Ганц үсрээд л “капитализм”-ыг алгасна л гэнэ шүү…
Сайн байна уу?
Манай Монголчууд Оросуудыг орос ах нар гэж дууддаг хандлага байгаад байх юм аа. Би үүнтэй санал нэгддэггүй ээ. Учир нь адилхан л НҮБ-д бүртгэлтэй тусгаар тогтносон улсууд ш дээ тэ. Яахав хүн ам, газар нутаг, цэрэг зэвсэг, эдийн засгийн хувьд манай улсаас илүү л дээ. Гэлээ гээд бид нар ах гэж дуудах нь зохимжгүй мэт. Энд тэндхийн нийтлэл дээр Орос ах нар тэгэж гэнэ, ингэж гэнэ, тэгэж байна, ингэж байна гээд л бүр цаашлаад Америк, Япон, Өмнөд Солонгосыг бас ах нар гэж сэтгүүлчид, нийтлэлчид бичих юм аа.
ах нар хэмээн Энх-Амгалан болон Ганаа ах 2-г хэлсэн бөлгөө.
гэхдээ чиний хэлсэн “орос ах” гэдэг ойлголт цаг үеийн эрхээр унтарч байгаа.. Uncle Sam гэдэг дүр байсан одоо егөөдөл болж хувирсан, бусдыг нь ёстой сонсоогүй юм байна. Бодвол зурагт их үздэг ажимаа нар гаргаж байж магад…
Бас хаа нэгтээ … гэх утгатай зүйл уншиж байлаа. харин бидэнд?
их, багын тэмдэгт ашиглахаар дундах бичигдэл ордоггүй, хасагддаг уу? эсвэл хасвуу?
Их, багын тэмдэгт ашиглахаар дундах бичигдэл орох, хасагдахыг мэдэхгүй ээ. Мэдэх ч үгүй юм байна.
Reblogged this on Үзсэн харсанаа л ….
за дахин дахин орж байгаад уужуу сэтгэл гаргаарай. Хожуу ч гэсэн доорх ярилцлагатай таарлаа, хуваалцмаар санагдаад байх юм… гарчигнаас цаадхыг уншихыг хичээнгүйлэн хүсье.
Д. Урианхай : Нийгэм ороо бусгаа, эдийн засгийн ядуурал бараг хүчирхийллийн шинж чанартай байгаа нь хоёрхон шалтгаантай юм аа. Нэгд, Нийгмийн тогтолцоо буруу буюу мөн чанараа шудрага бус, хүний хүн чанарын эсрэг харилцаанд тулгуурласан;
http://www.unen.mn/content/15380.shtml
Танд баярлалаа. Яг үнэн билээ.
Deer DELGER-n uldeesen comment-toi sanal neg baina aa. Bugdiig amar hyalbar buteeh setgelgee ih hortoi yum aa. Yadaj l dongoj osch ondiij baigaa tsetseg tsevruu shig ohiduud l gehed saihan haragdaj baigaad neg mundag bayan zaluutai uchraad amidral butchihne gedeg oilgolttoi. Ter zorilgodoo hotlogdood tolind harj yavsaar baital neg medehed bie-ee unelegchiin zam uruu haltirchihsan baih jisheetei. Hun torolhtnii 99% -d ni ‘unegui’ hool olddoggui yum shig baigaa yum daa.
Санал нэг байгаад баяртай байна. “Толинд харж явсаар байгаад” гэдэг чинь их хорон үг дээ. Хүүхдийг багад нь давуу талыг нь дөвийлгөөд магтаад байхаар тэр тал нь илүүтэй хөгжчихдөг. Ухаандаа “миний хүү бяртай шүү, мундаг бөх болно” гэж магтаад байхаар хичээл номондоо төдий л анхаарахгүй, тархины хөгжлөө орхигдуулаад “усан тэнэг” болж байгаамдаа. Охиноо “хөөрхөн шүү, мисс болно” энэ тэр гэсээр байгаад бас л “усан тэнэг” болгодог. Одоогийн цэцэрлэгийн боловсролыг хараад байгаарай, баахан дуу хуур бүжиг жүжиг л хийлгээд байгаа биз. Нэг болохоор учир мэдэхгүй нялх амьтныг ямар хэрэгтэйг нь ч мэдэхгүй баахан логик, IQ, гадаад хэл, математикаар нүдээд хаячихдаг. Хүүхэд үүнээс нь залхаад, ядраад хялбар хөнгөн юм руу илүү татагдаад эхэлнэ, тодорхой. Суурь хүмүүжил олгох асуудал нь хаа байна? Нийгмийн боловсролын тухай хаана ч ямар ч цэцэрлэг сургуулийн програмд байхгүй, тэр байтугай ямар ч эцэг эхчүүд үүнийг анхаардаггүй. Барууныхныг дуурайдаг мөртлөө тэдний хамгийн хэрэгтэйг нь хуулчихаагүй л байгаа биз!!!
Түүн шиг, одоо бид нар өөрсдийнхөө яриаг анхаарвал “тэр ёстой азтай, тэгэж гэнэт баяжчихсан” гэдэг ч юм уу, эсвэл зүгээр л баян хүнийг бурхан болгож яриад байдаг. Баян байх буруу биш л дээ, хүн бүр баяжих ёстой, тийм хүсэл эрмэлзэлтэй байх нь зүйн хэрэг. Гэхдээ үнэхээр хөдөлмөрөөрөө баяжсан агуу бизнесмэнүүдийн тухай ярихдаа одоо баян тарган байгаа тухайг нь л яридаг. Гэтэл тэр хүн яаж хөдөлмөрлөж, яаж сэтгэсэн тухайг нь орхигдуулчихдаг. Тийм ч учраас үхэтлээ хөдөлмөрлөсөн, шургуу зүтгэсэн бизнесмэнүүдийн хөдөлмөр зүтгэлийн тухай биш, харин хэн нэг гэнэт од болчихсон “хиймэл хүүхэлдэй”-нүүдийн тухай хэтэрхий их яриж “хөөрөөд” байхаар бүгд л тийм “аз” хайгаад эхэлж байгаа юм даа.
Ингээд жижигрээд байхаар одоо яана даа. Ганаа ах, блогийг тань хэлэлцүүлгийн талбар болгож байгаад уучлаарай.
Яалаа гэж, харин ч би дуртай байна. “Хүний хүмүүжлийг нийт тосгон мэддэг” гэсэн африкийн зүйр үг, “Хүний хүмүүжил түүнийг төрөхөөс 100 жилийн өмнө эхэлдэг” гэсэн Англи зүйр үгс хоорондоо онцын ялгаагүй. Энд хариу өгөх дан ганц “хуучных” биш, дан ганц “бөөн шинэчлэл” биш, язгуур монгол ухаан байж болно биз дээ. Энийг ярих боломжийг даанч надад олгохгүй байна даа…
Яриангүй үнэн асуудлууд. Эндээс Ганаа ах болон бид бүхний хөндөж байсан иргэншил, орчин цагийн монгол хүний үлгэр дууриалал (соёл, урлаг, спорт, хөдөлмөр), цаашлаад үндэсний баатрууд хийгээд түүх чухам юу дурьдах ёстой, юу заах ёстой гэх асуудлууд шууд уялдаж байна даа. Ганаа ахын түүх бичвэрийн талаарх тэмцэл миний хувьд үнэхээр нүд нээсэн юм. Түүх, түүнийг бичих асуудлын ач холбогдол, мөн чанар нь болсон болоогүй хэдэн факт, он цагийн жагсаалтаас хамаагүй өөр газарт байгааг ойлгосондоо…
Алсыг харсан хүн чанар, эх орон гэдэг ухагдахуунууд өнөөдрийн соёл урлагт үгүй болсон гэхэд хилсдэхгүй болов уу.Өнөөдөр давамгайлж байгаа 13-р зуун, Монгол гэсэн сэдвийг Нөгөөдөр, Эх орон гэсэн сэдэвт оруулах цаг нь ирсэн болов уу даа гэж бодох юм.
Гоё, сайхан, сэтгэл дүүрэн амьдрал нь Холливүүд болон солонгос кино эсвэл “дээдсийн”, “VIP” гэсэн тодотголтой хэдэн сэтгүүл, нэвтрүүлгээс ангид байдгийг л сурталчилмаар. Бидний дүү нарт одууд бус эгэл баатрууд л хэрэгтэй мэт санагдах юм.
Залуучууд болон шинэ үеийн зүрх сэтгэлд хүрэх хурдны зам нь кино урлаг, соёл урлаг …
Монголчууд ер нь “ухаантай” байсан уу /гэхдээ мэдээж тэнэг бол байгаагүй/. Бид нар чинь “Мөнх хөх тэнгэрийн их суу заль” гэж ярьдаг байсан. Бас бусад гадны судлаач нар “монголчууд их зальтай” гэж бичсэн байдаг. Үүнийг нь манай төрийнхөн “хүн хулхидах” гэж ойлгоод хэрэгжүүлээд байдаг юм шиг.
Яг үнэн. Хамгийн харамсалтай, бас хачирхалтай нь өвөг дээдсээс уламжлагдан ирэх тэр “суурь ухаан” хаашаа орчихов? Би боддын, тэр “манай юм” тодорхойгүй, алга болчихоор л түүнийг хайж байгаа нь энэ гээд эсэн бусын нөхдүүд өөрсдөө “юм” зохиогоод байх шиг. Тэхээр Бат-Отгон, Арго мэтийн тэнэгүүдийн үйлдлийг нь буруу гэж хэлэх эрхгүй болчихоод байгаа юм.
Монголчууд ухаантай байсан. Тэгээд хүчтэй болмогц нь “хараал идсэн” Та нар шиг “антисистем” гарч ирээд сөнөөдөг байсан. Энэ “антисистем” одоо болтол оршин байна. Жишээ нь: ???!!!. Үүнийг би дэндүү сайн мэдэх л дээ. Ахиад юм “асуухдаа” утсаар шууд асуувал Та нарт л өлзийтэй байх…
За ёстой ахин дахин ороод шаг шаг гээд байгаад уучлаарай. Энэ сэдэв + Монгол менталитет 2 дээр л хамгийн чухаг, асуудлын гол зангилаа байгаа санагдаад болохгүй байна.
Тэр антисистемийг үгүй хийх талаар л Ганаа ах минь бичээрэй. Бүр бут ниргэж хаях хэрэгтэй байна. Яг үүн дээр л таны үг хэрэгтэй. Харин бид Монголоор нэг түгээгээд суулгаад өгөмз.
Бичихээс гадна та нийтийн лекц унших тухай бодож байв уу? Элбэгээгээс өгсүүлээд эсэн бусын элий балай нөхдүүд лекц уншаад “гийгүүлээд” ч гэх үү, хошгоруулаад л явхын.
Энэ ертөнцийн бурхан хэмээгчдийг ичээхийн тулд, ЭЗЭН ялихгүй шалихгүй, гадуурхагдсан шоовдорлогдсон нэгнийг сонгож, агуу ажилаа хийн Өөрийгөө алдаршуулдаг…
Хэрэв Ертөнцийн Эзний шавь нар над руу зүгээр байхад дайрч байгаа бол Монголын Үр Сад болсон Монгол Судлаач Монголоо алдаршуулах ажлыг Та наргүй хийж бас чадах бөлгөө. Та нар бага шиг хуцаарай…
Та нар өөрийгөө нэг их сүрхий гэж бүү солиор…
jesusenkh.blogspot.com чамайг надаас уучлал гуйхгуй юм бол би чамайг ёстой “дүүжилж ална” гэдгээ амлаж байна. Та нар Монголчуудыг ер нь юу гэж үзээд байгаа юм ?!
Мэргэн Ухааны Цагаан Толгой ном худалдаанд гарсан байгаа. Та бүхэн сонирхоорой
https://www.facebook.com/FanClubABCsOfWisdom
ganaa ahiin durdsan antisistem uy ve dotoodiin urvagchid umuu eswel mongolchuudiin tamiin togoo umuu yag uy um be
sonirholtoi yum anh udaa tanii niitleliig unshlaa urgeljluuleed unshaad bhaas ……
Амраагийн бичсэн зүйлс устгагдсан байна. Угтаа бол Jesusenkh Таньд хамгийн их урмын үгийг хэлжээ. Таны блогоор орж ирэн таны бичсэн зүйлүүдийг олон хүмүүс уншдаг ч, тэр бүрийн дор таны өөрийн намтар таны өөрийн хэлсэнээр нэмэлт хачиргүй байдаг билээ. Тэр, таньд хүмүүсийн дунд их, бага, хүчтэй, буурай гэж хэлэгдэхдээ бус харин өөрсдийгөө даруу байлган хамгийн даруугаар үйлчилсэн нэг нь хамгийн их өргөгддөг тухай л хэлсэн байна. Тиймээ, бидний дундаас өөрсдийгөө хэн минь төгс гэж хэлж чадах вэ? Хэн нь агуу мэргэн ухааныг өөр дотроосоо бий болгож чадах вэ? Хэн маань бие биеээ шүүж чадахаар тийм ариун юм бэ? Хүн үнэхээр хичээвэл дэлхийн мэдлэгийг олж болох авч, хэзээ ч хүн төрөлхтөн Бурханы агуу нууцад нэвтэрч чадахгүй нь үнэн юм. Өнөөдөр бид хэдэн жил амьдардаг вэ? Ариун Бичээст “Бидний амьдралын өдөр хоногууд далан жил юм. Эсвэл хэрэв хүч чадалтай бол наян жил, Гэвч тэдгээрийн оргил нь зүдгүүр, уй гашуйд өнгөрдөг. Учир нь удалгүй энэ нь ч өнгөрч, бид нисэн оддог” гэж хэлсэн байдаг. Бид дэлхийн үгэнд хичнээн цаг хугацааг зарцуулдаг вэ? Юу хийх, юу өмсөх, яаж харагдах, юуг бодох… гэтэл бид өөрсдийн зүрх сэтгэлд хэрхэн ханддаг вэ? Үнэндээ өөрсдийн зүрх сэтгэлд хэрхэн хандсанаа ч мэдэлгүй нэг мэдэхэд хорвоогийн амьдрал дуус ч бид оддог. Нөгөө бидний тэмцэл дунд өнгөрөөсөн амьдрал бидэнтэй бидэнгүй үргэлжилсээр л байна. Иймээс л “Мөнгөн утас тасарч, алтан аяга хэмхрэн, худгийн хүрд тасрах, хувин бутарч унахаас өмнө Түүнийг санагтун”.
“Би наран дор дахин харсан зүйл бол хурдан гээд уралддаг юм биш, мэргэд гээд талхтай байдаг юм биш, ухаантнууд гээд эд баялагтай байдаг юм биш, ур дүйтэй гээд чадвар заяадаг юм биш, харин цаг үе хийгээд боломж л тэр бүгдэд хамаатай ажээ”
Дээрх мэргэн андын таньд хэлсэн урмын үгс бол хамгийн сайхан үгс юм. Бардам хүч чадалтайд нь бус, харин дарлагдсан, шархалсан, зовсон, зүрх сэтгэлдээ ядуу нэгэн ерөөлтэй еэ. Учир нь Тэнгэрийн Хаанчлал бол тэднийх юм гэснийг энгийнээр хэлжээ. Тэгэхээр үүнийг ядуу тарчиг өрөвдөлтэй байх гэдгээр бус харин даруу, өгөөмөр зүрх сэтгэлтэй байх, харж байгаагаар бус харин итгэлээр алхах гэдгээр ойлгох юм.
Мэргэн ахын амьдралд энх амар дүүрэн байх болтугай.
Энэ нэгнийгээ өмөөрсөн Есүс шүтдэг гарууд яасан олон байна аа. Хүн мэдвэл бурханыхаа үгээр л яриж байгаа юм байх даа. Энэ бол бурхан шашин сурталчлах газар биш.
hed honog hytadiin urd hotuudaar yvaad irlee. Hytdiin hogjil uneheer gaihaltai hurdtai erchimtei bnaa. Shanghaid 2012 ond ehelsen shanghai tower 630 gariu meter ondor barilga barag duusch bn. Hytad gej ene tom zah zeel, oros gej tuuhii ediin toviin hajuud bj bgaa mortoo mananih arai denduu ichmeer bna. 1989-onoos hoish hiigdesen tom buteen baiguulalt gej bgaa umuu, 1 tsahilgaan stants barij chadahgui l odiig hurlee shte. jaahan zam l bairgdsan bh. Hotod lav gemltiin emnelegees oor barigdsan tom emneleg lav baihgui. ene chigeeree baigaad baival tun udahgui guilgachin bolood gazraa zarj amidrahaas oor argagui bolohoor bn. ene zasgiin erhend eeljilj garaad yu ch hiij chadahgui chadvarui novshuudiig hooj yvuulaad oligtoihon reform hiichih hun garaad irdegui um bhdaa.
Сахилгагүй хүүхдээ ухааруулж бөгсөн дээр нь алгадаад байг
аарай.
Хаянхярваа овогтой Гүндсамбуу
Шинжлэх ухааны доктор (Sc.D)
Мэргэжил: инженер-эдийн засагч-социологич
Диссертацийн ажлууд
Сэдэв Он Салбар
Шилжилтийн үеийн Монголын нийгмийн давхраажлын Психологийн асуудлууд 2003 Нийгэм
БНМАУ-ын хоршооллосон ардын нийгмийн бүтцийн хөгжил, хандлагын асуудал 1986 Нийгэм
Бүтээлүүдийн жагсаалт
1.Х.Гүндсамбуу Монголын нийгмийн давхаргаажил, хөгжил хандлага /XX зуун/ 2002 2. Х.Гүндсамбуу. Хоршооллосон ард УБ. 1984 3. Х.ГүндсамбууХоршооллосон малчдын нийгмийн бүтцийн өөрчлөлт, нөхвөр хүчний асуудал УБ. 1985 4. Х.Гүндсамбуу Хөдөөгийн хүн амын нийгэм-ангийн бүтцийн өөрчлөлт УБ. 1982 5.Х.Гүндсамбуу Нэгдэлчин хамт олны төлөвшил УБ. 1983 6.Х.Гүндсамбуу Малчдын залгамж халааг бэлтгэх асуудалд УБ. 1983 7. Х.Гүндсамбуу Хөдөөгийн нийгмийн асуудал УБ. 1985 8. Х.Гүндсамбуу ХАА-г ажиллах хүчнээр хангахад нийгмийн хүчин зүйлийн үүрэг роль УБ. 1986
Ardchilsan site- comment ustgadaggui, humuusiin bichsneiig uuriihuu huseld niitsuulj ustgah uguigee shiiddeg ene bol bas neg turliin daranguilal.
Энэ бол төр засгийн сайт биш. Мөн иргэдийн санал сэтгэгдэл хүлээн авдаг газар биш. Иймээс шинжлэх ухааны бус, монгол үндэстэнд хортой, нийгмийн дунджаас доош мэдлэг мэдээллийг би устгах л болно. Юм болгоныг ардчилал гэж солиорч байхаа больж үз. Та нар тэр төр засгийнхаа сайтуудад санал хүсэлтээ тавьж байхгүй юу. Чам шиг эргүү юмнуудыг тэнд ёстой шагайлгаж харагдаач. Тэгээд тэр дарангуй төр засагтаа эхлээд хэлж сур…
ene chini l Baabar ta 2 iin yalgaa, Baabar bichdeg ch setgegdluuded reduction hiideggui, uchir ni comment uuruu neg turliin soyol yum. Ta bol sain ustgana, bayarlalaa geh metiin nyaluun zuiluudiig l uldene, taniig hen negentei haritsuulahad booj uhne. Unen gevel ta bichdeg ch – bichseniig tani eserguutseh uyed l tener mangarar ni duudna, unendee ta systemiin analyze sainhiideg ch tanii naad zan unuugiin ardchilal 2 bol adilda adil godildoo godil, unendee tanaas iluu sudlaachdiig ta bol uhtel ni doromjildog l tiim l hunshuu dee.. ta hen yum, ta yag hen yum be? shine sanaanii generator geheesee iluuteigeer doromjlogch,… ugni tanii ug chinjuu ch ta uuruu bol asuudlatai .. iim l bn, tand amjilt….
1. Чаддаг юм бол ноён Баабарыг бичихийг хэн ч боль гээгүй. Түүнд baabar.mn. гэсэн бүхэл бүтэн сайт байгаа биз дээ. 2. Хэн ч намайг Баабар болон “бусад”,”тэдэнтэй” харьцуулж байгаагүй ба би одоохондоо “боож үхээгүй” байна. 3. Надаас “илүү” судлаачийг би мэдэхгүй. Хэрэв байвал тэр хүн өөрийгөө ил тод зарлах ёстой. 4. Надад нэг удаа ч тохиолдсон “асуудлыг” чи цохон дурдах ёстой. Үгүй бол чи тэнэг мунхаг, эргүү…..
Хүний гэрт орж ирчихээд шавартай гутлаараа хойморт харайж гараад, гэрийн эзэн лүү элдвээр солиордогоо ардчилал, эрх чөлөө гэж ойлгосон эргүү тэнэгүүдийг тэр анархи ардчилалтай нь хамт хөөгөөд гарга, ах минь.
Ta bidnii undsen uureg hariutslaga… “Shudarga uilsiin” tuluuh temtsel shuu dee! Ene untsguuruu bid neg frontyin “daichid”!?
“Shudarga busiig surun zogsoj bui hun bur” ta bidnii holbooton, urgun frontoor uzej baij l bid amjiltand hureh bolov uu?! “Haranhui” huchtei sh dee!?
Мэдээж ш дээ. Тэгвэл XXI зууны мунхаг харанхуйн эсрэг. Манайд бараг шинэ маягийн боолын ёс тогтож байна ш дээ…
Ene temtsel talaar unguruhgui gedegt itgedeg!!!
Amjilt!
ЗА АХ ЯАГААД СҮҮЛИЙН ҮЕД ЯМАР НЭГЭН СЭДВЭЭР ӨГҮҮЛЭЛ БИЧИХГҮЙ БАЙНА ВЭ. ЭСВЭЛ НАДТАЙ АДИЛ НЭР, СТАТУСТАЙ БОЛЖ БАЙГАА ЮМ УУ
Comment unshih saihan blaa. Enh-Amgalan, Delger, GNS nar urgelj comment bichij eruul metgeltseen urnuulj bgaarai, uur busad mongolchuud ch zugeer unshilgui sanal bodloo dandaa bichij uldeej baihyg husej bna. Ganaa ahdaa ajlyn amjlt!
comment deer taniig Baabartai bainga l haritsuulj bgaa. Deer heden jiliin umnu neg comment deer Baabar Ganaa 2, 2laa dahin davtagdashgui unique gej bicheed tanid avhuulsan huniig bi bol sanaj baina, za uuruur bol Baabar bol sain muuch nom bicheed bga yumaa. Dori ider, 20r zuunii Mongol, Nepko mashin ni ajillaad bn, tanii bichsen nomiig bi odoohondoo olj unshaagui bgaa ni maagadgui bi olj unshihgui bgaa bgaagiih bolov uu. Tani yu gej hariulahiig medej bn, Hudal zuil bichsenees bciheegui ni deer gej,… iim l bn
Энэ интернет чинь мэдээллийн “бэлэн” талбар биш юм уу ?! Чамайг харсаар байтал би сард 8-12 өгүүлэл бичиж байна. Энэ бүхэн бүтээл биш болж байна ?! Ном болгож хэвлэхээр “бүтээл” болдог, нетэд байвал “бүтээл биш” гэж чи яаж сэтгэж чадаж байна аа ?! Хэрэв чи өөрийгөө залуу гэж бодож байвал орчин үеийн энэ мэт “ялгааг” олж харчихаад дараа нь олон юм хуцах хэрэгтэй…
Ер нь ингэхэд мэдлэг мэдээлэл үнэгүй зүгээр өглөө гэж чи намайг доромжилж байгаа юм уу ?!
Судлаач Ганаа ахаа би таны блог дээрхи нийтлэлийг уншдаг нэгэн уншигч байгаа юм. би бас өөрөө нийтлэл бичих дуртай хувиараа хэд хэдэн нийтлэл бичсэн юм. харамсалтай нь ямар нэгэн сайт сонингоор хэвлүүлж байгаагүй юм. таны блогоор дамжуулан бусдад хүргэх боломж байгаа юу гэж асуух гэсэн юм. ер нь өөр үзэл бодолтой өөр сэдвээр бичдэг хүмүүсийг блогтоо нэгтгэх бодол байгаа юу. ингэвэл таны блог илүү олон мэдээлэл ордог илүү олон уншигчтай болох байх. харин та энэ тал дээр юу гэж бодож байгаа бол. баярлалаа.
Ene deer neg gar uuruu yu ch hiihgui suuj baij yum bichsen hun ruu heregtei hereggui gants oguulber bichcheed teriigee yun ih buteel hiitsiim shig hamgaalaad bgaam dee comment bol ardchilal soyol ch geh shig buur galzuurchee. Zarim humuust zuwluhud zaawal ta buhend buh yumaaraa taalagdah albagui shuu dee. Bichsen yumiig ni unshaad tiim mundag shuultuurtei yum bol awahaa awaad hayahaa hayaad l duugui yawchaach heregtei hereggui eldew huwiin shinj chanar demii balai yumaar humuus heterhii ih huutsulduj heruul hiihiin. Mon ganaa sudlaachid helehed ter sonin.mn ene ter niitlelee tawihgui bwal yadag yum gsn bodol ch hayaa turdug shuu uchir ni nuguu teneg humuust ch internet neelttei bdag ni haramsaltai gdg shig unen teneg garuud setgegdel gsn nereer zugeer l shaltgaangui barimtguigeer taniig gutaan doromjilj bhiin yamar ch hun sudlaach ch bai gui ch bai muu ugend durtai bhgui ni law shdee. Humuusee naad zahiin uhaantai baigaach.
Өөр сайтуудаар харин ч сайн тараах ёстой. Ялангуяа “….Монголчууд энэ дэлхийн түүхийн талыг бүтээсэн … Яагаад гэвэл бид ЭХ ҮНДЭСТЭН … Түүх бол цикл буюу давтамжит хөгжлийн гайхамшигт талбар мөн. Чухам үүнийг ухаарч ойлгох нь бидний хувьд амин чухал….” өгүүлбэрийг, утга санааг бүгдэд хүргэх ёстой.
Ганаа ахын үндсэн блогт бол комментийг бүгд уншдаг. Ялангуяа Ганаа ах өөрөө. Загнасан ч, хэдэрлэсэн ч блог уншигч бид тэр “яхир” үгнээс нь тодруулга олж авдаг учраас энд коммент маш чухал. Нийтлэлийнх нь үргэлжлэл болдог юм.
Харин бусад сайтын хувьд комментыг нь тэгэж их уншдаг, тэгээд энд болдог шиг мэтгэлцээн, хэлэлцүүлэг өрнөдөг гэж бодохгүй байна. Тиймээс тэнд юу болох нь хамаагүй.
ganaa akhad eruul enkhiig khusiye!!! minii unshikh durtyai sait shuu.
Сайхан нийтлэл байна.
Таны хэлсэн “3. Бид хаашаа явахаар зорьж байна вэ ? (ирээдүй судлал, үндэсний үзэл санааны асуудал) гэсэн үндэстний өмнө тулгарсан зарчмын асуудлуудад байдаг. Яг нарийндаа бол эндээс зорилтоо гаргаж аваад бүх үндэстнээрээ зорин тэмүүлэхэд оршдог юм.” гэсэн асуудал одоо Украйнд болж буй явдалтай хамаатай юу? Бид жишээ авах хэрэгтэй юу?